Τραμπεκουλεκτομή

Τι είναι η τραμπεκουλεκτομή;

Είναι η χειρουργική επέμβαση η οποία πραγματοποιείται πιο συχνά σε γλαυκωματικούς ασθενείς.

Σκοπός της είναι η μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης ώστε να περιοριστεί ή να σταματήσει η εξέλιξη της γλαυκωματικής βλάβης. Αυτό επιτυγχάνεται με τη δημιουργία μιας μικρής οπής στο τοίχωμα του ματιού ( στο σκληρό χιτώνα). Μέσω της οπής αυτής παροχετεύεται το υδατοειδές υγρό δημιουργώντας μια φυσαλίδα. Η φυσαλίδα δεν είναι ορατή καθώς καλύπτεται από το άνω βλέφαρο. Η οπή στο τοίχωμα καλύπτεται από ένα κομμάτι ιστού του τοιχώματος το οποίο λειτουργεί ως καταπακτή. Στο κομμάτι αυτό του ιστού τοποθετούνται 2 ή περισσότερα ράμματα ώστε να αποφεύγεται η υπερβολική παροχέτευση τους υδατοειδούς υγρού.

Τα ράμματα αυτά συνήθως αφαιρούνται στις πρώτες 8 εβδομάδες μετά την επέμβαση αλλά μπορεί και να μην αφαιρεθούν αν μετεγχειρητικά η ενδοφθάλμια πίεση είναι χαμηλή.

Η διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 45-60 λεπτά και μπορεί να γίνει είτε με τοπική είτε με γενική αναισθησία.

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης χρησιμοποιείται ένα φάρμακο που ονομάζεται μιτομυκίνη C το οποίο καταπολεμά την ανάπτυξη ουλώδους ιστού. Η σημαντική ανάπτυξη ουλώδους ιστού μπορεί να φράξει την οπή που έχουμε δημιουργήσει και συνεπώς να προκαλέσει αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Επιπλοκές συμβαίνουν σπάνια κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Αν παρατηρηθούν αυτό συνήθως συμβαίνει στο διάστημα που ακολουθεί την επέμβαση.

Πως είναι το μάτι μετά το χειρουργείο;

Τις πρώτες μέρες μετά την επέμβαση το μάτι μπορεί είναι κόκκινο και ελαφρώς πρησμένο. Το άνω βλέφαρο ίσως παρουσιάζει μια μικρή πτώση. Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν μερικές εβδομάδες μετά την επέμβαση.

Η φυσαλίδα παροχέτευσης συνήθως δεν είναι ορατή. Μπορείτε να τη δείτε αν κοιτάξετε στον καθρέφτη και ανασηκώσετε το άνω βλέφαρο. Τις περισσότερες φορές δε νιώθετε την ύπαρξη της φυσαλίδας. Σε σπάνιες περιπτώσεις που η φυσαλίδα είναι πολύ μεγάλη σε μέγεθος και προκαλεί δυσανεξία, μια διορθωτική επέμβαση μπορεί να είναι απαραίτητη.

Χρειάζεται να τροποποιήσω τη φαρμακευτική αγωγή πριν την επέμβαση;

Πρέπει να συνεχίσετε τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε για το γλαύκωμα ( σταγόνες ή και χάπια) κανονικά μέχρι το πρωινό της ημέρας της επέμβασης.

Αν παίρνετε αντιπηκτική αγωγή, θα σας δοθούν ειδικές οδηγίες από το χειρουργό ή τον αναισθησιολόγο. Αν παίρνετε ασπιρίνη μπορείτε να τη συνεχίσετε κανονικά.

Σε περίπτωση που κάνετε το χειρουργείο με γενική αναισθησία, ένας προεγχειρητικός έλεγχος είναι απαραίτητος.

Τι τύπος αναισθησίας χρειάζεται κατά την επέμβαση;

Η επέμβαση διαρκεί 45 ως 60 λεπτά και τις περισσότερες φορές πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Αν το επιθυμείτε, μπορεί να σας χορηγηθεί μια ήπια μέθη. Στην αρχή χρησιμοποιούμε αναισθητικές σταγόνες και μετά μια ένεση με αναισθητικό υγρό γύρω από το μάτι. Αυτό συνήθως προκαλεί ένα αίσθημα πίεσης γύρω από το μάτι το οποίο διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα. Η αναισθητική ένεση είναι απαραίτητη γιατί την αποφυγή πόνου κατά τη διάρκεια της επέμβασης αλλά και γιατί ελαχιστοποιεί τις κινήσεις του ματιού. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε τα χέρια του χειρουργού να ακουμπούν στο μέτωπό σας καθώς η περιοχή αυτή δεν είναι αναισθητοποιημένη. Αν νιώσετε πόνο ή κάτι να σας ενοχλεί κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορείτε να ζητήσετε από το χειρουργό να σταματήσει και να προσθέσει περισσότερο αναισθητικό.

Τι γίνεται μετά την επέμβαση;

Μπορείτε να επιστρέψετε σπίτι σας τη μέρα του χειρουργείου. Την ημέρα του χειρουργείου και μέχρι το πρωί της επόμενης το μάτι παραμένει κλειστό με μία γάζα καθώς και μ’ ένα διαφανές πλαστικό κάλυμμα. Αν το άλλο μάτι δεν έχει καλή όραση, τότε χρησιμοποιούμε μόνο το διαφανές πλαστικό κάλυμμα. Χρειάζεται να έρθετε για έλεγχο την ημέρα μετά το χειρουργείο. Συνεχίζετε να χρησιμοποιείτε το διαφανές προστατευτικό κάλυμμα για 2-3 εβδομάδες μετά την επέμβαση κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η όραση αμέσως μετά το χειρουργείο καθώς και για τις πρώτες 2-3 εβδομάδες μπορεί να είναι πιο θολή σε σχέση με πριν, αυτό είναι φυσιολογικό. Επίσης για λίγες μέρες μετά την επέμβαση είναι φυσιολογικό να μην αισθάνεστε το μάτι σας άνετο όπως πριν. Αυτό οφείλεται στην ίδια την επέμβαση αλλά και στα ράμματα που υπάρχουν στην επιφάνεια του ματιού. Τα ράμματα αυτά συνήθως αφαιρούνται 4 εβδομάδες μετά την επέμβαση. Η περίοδος κατά την οποία η όραση είναι θολή ποικίλλει. Σταθεροποιείται συνήθως 3-4 μήνες μετά την επέμβαση. Τότε μπορείτε να κάνετε και τον έλεγχο για καινούρια γυαλιά αν χρειάζεται.

Τι είδους φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιώ μετά την επέμβαση;

Μετά την επέμβαση σταματάτε να βάζετε τις αντιγλαυκωματικές σταγόνες στο χειρουργημένο μάτι. Στο άλλο μάτι συνεχίζετε κανονικά την αγωγή σας ακόμα και την ημέρα της επέμβασης.

Μετά την αφαίρεση της επίδεσης και τον καθαρισμού του ματιού την επόμενη της επέμβασης ξεκινάτε να χρησιμοποιείτε 2 είδη κολλυρίων και συνήθως μια οφθαλμική αλοιφή το βράδυ. Το ένα κολλύριο είναι αντιβιοτικό και χρησιμοποιείται 4 φορές τη μέρα για ένα μήνα και το άλλο είναι στεροειδές αντιφλεγμονώδες, συνήθως δεξαμεθαζόνη και χρησιμοποιείται πολύ συχνά τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση, έως και 8 φορές τη μέρα. Η συχνότητα χορήγησης μειώνεται σταδιακά και διακόπτεται συνήθως 3 με 4 μήνες μετά την επέμβαση.

Τι περιλαμβάνει η μετεγχειρητική παρακολούθηση;

Η μετεγχειρητική παρακολούθηση είναι πολύ σημαντική και πολλές φορές καθορίζει και την επιτυχία της επέμβασης. Καθώς η πίεση μπορεί να παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις, προτιμούμε να βλέπουμε τους ασθενείς μία φορά την εβδομάδα για τον πρώτο μήνα μετά την επέμβαση. Σπάνια οι επισκέψεις μπορεί να είναι πιο συχνές αν η πίεση είναι πολύ χαμηλή ή πολύ υψηλή για κάποιο λόγο. Κατά τις επισκέψεις αυτές πραγματοποιείται συνήθως αφαίρεση ή ρύθμιση των ραμμάτων καθώς και κάποιες φορές ενέσεις στην επιφάνεια του ματιού αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή και φαρμάκων κατά της δημιουργίας ουλώδους ιστού. Μετά τον πρώτο μήνα η συχνότητα των επισκέψεων μειώνεται και συνήθως μετά τους πρώτους 4 μήνες επανέρχεται στη συχνότητα που υπήρχε πριν την επέμβαση. Αν κάποιος άλλος οφθαλμίατρος σας έχει παραπέμψει σε μας, μπορείτε να επιστρέψετε για επανεξέταση σε αυτόν μετά από 3 με 4 μήνες.

Ποιες δραστηριότητες μπορώ να κάνω μετά την επέμβαση;

Συστήνουμε να αποφεύγεται η έντονη σωματική άσκηση και η άρση σημαντικού βάρους στις πρώτες 4 με 6 εβδομάδες μετά την επέμβαση. Αν η πίεση είναι πολύ χαμηλή είναι πιθανό για λίγες μέρες να σας ζητηθεί να αποφύγετε κάθε δραστηριότητα και να μείνετε σε κατάκλιση. Δραστηριότητες όπως το διάβασμα και η παρακολούθηση τηλεόρασης μπορούν να πραγματοποιούνται χωρίς πρόβλημα για το χειρουργημένο μάτι.

Πότε μπορώ να επιστρέψω στην εργασία μου;

Η επιστροφή στην εργασία εξαρτάται από τη φύση της εργασίας και την μετεγχειρητική πορεία του ασθενούς. Σαν ένα γενικό κανόνα, θα λέγαμε ότι ασθενείς που κάνουν δουλειά γραφείου επιστρέφουν στην εργασία τους σε 2 εβδομάδες εφόσον η μετεγχειρητική πορεία είναι ομαλή ενώ ασθενείς που κάνουν χειρωνακτική εργασία χρειάζονται τουλάχιστον ένα μήνα πριν επιστρέψουν με ασφάλεια.

Μπορώ να φοράω φακούς επαφής μετά την επέμβαση;

Μπορείτε συνήθως να φορέσετε ξανά τους φακούς επαφής 4 εβδομάδες μετά την επέμβαση. Κάποιες φορές η χρήση φακών επαφής δεν είναι δυνατή μετά την επέμβαση εξαιτίας του μεγέθους ή του σχήματος της φυσαλίδας παροχέτευσης. Αν η χρήση φακών επαφής είναι απαραίτητη, είναι πιθανό να πρέπει να επιλέξουμε άλλο τύπο αντιγλαυκωματικής επέμβασης.

Μπορώ να μπω στο αεροπλάνο μετά την επέμβαση;

Μπορείτε να μπείτε στο αεροπλάνο χωρίς πρόβλημα μετά την επέμβαση. Πρέπει όμως να θυμάστε ότι οι μετεγχειρητικές επισκέψεις κατά τον πρώτο μήνα είναι πολύ συχνές οπότε είναι προτιμότερο να μην προγραμματίζετε ταξίδια τις πρώτες 6-8 εβδομάδες μετά την επέμβαση.

Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας της επέμβασης;

Μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότεροι ασθενείς δε χρειάζονται αντιγλαυκωματικά κολλύρια μετά την τραμπεκουλεκτομή για διάστημα μερικών ετών μετά την επέμβαση. Το ποσοστό επιτυχίας της επέμβασης διαφέρει ανάλογα με τον αριθμό παραγόντων κινδύνου συμπεριλαμβανομένου του τύπου γλαυκώματος, τις προηγούμενες οφθαλμολογικές επεμβάσεις, τη φυλή, την ηλικία κ.ά.

Για τους ασθενείς χωρίς παράγοντες κινδύνου το ποσοστό επιτυχίας κυμαίνεται στο 90%. Για τους υπόλοιπους, θα λέγαμε ότι περίπου τα 2/3 θα επιτύχουν ικανοποιητικό έλεγχο της ενδοφθάμλμιας πίεσης χωρίς σταγόνες ενώ το 1/3 θα χρειαστεί αντιγλαυκωματικές σταγόνες ή περαιτέρω χειρουργική επέμβαση. Στη σπάνια περίπτωση που η πίεση παραμείνει χαμηλή για μεγάλο χρονικό διάστημα και αυτό προκαλεί επιπλοκές στον αμφιβληστροειδή, χρειάζεται διορθωτική επέμβαση για την αύξηση της πίεσης.

Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;

Τις πρώτες μέρες μπορεί να υπάρξουν διακυμάνσεις της πίεσης και να έχουμε είτε πολύ υψηλές είτε πολύ χαμηλές πιέσεις.

Αν η πίεση είναι πολύ υψηλή συνήθως γίνονται μαλάξεις στο μάτι στο ιατρείο ή πολύ σπάνια χορηγούνται σταγόνες ή από του στόματος δισκία μέχρι να μπορούν να αφαιρεθούν με ασφάλεια τα ράμματα που κρατούν κλειστή την καταπακτή ( συνήθως 2-3 εβδομάδες μετά το χειρουργείο).

Αν η πίεση είναι πολύ χαμηλή, χορηγούνται αρχικά ειδικές σταγόνες και τροποποιείται η συνηθισμένη μετεγχειρητική αγωγή. Επιπλέον, μπορεί να συστηθεί ενδοφθάλμια έγχυση γέλης ιξωδοελαστικού ή νέα χειρουργική επέμβαση για τη σύσφιξη των υπαρχόντων ραμμάτων της καταπακτής ή και προσθήκη νέων. Γενικά ο κίνδυνος νέας επέμβασης στον πρώτο μήνα μετά την τραμπεκουλεκτομή ανέρχεται σε 5%.

Ο κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών όπως σοβαρής μόλυνσης ή σοβαρής αιμορραγίας μέσα στο μάτι είναι σπάνιος και κυμαίνεται περίπου στο 1/500.

Μακροχρόνιες επιπλοκές

Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι είναι η μόλυνση, η δυσανεξία στη φυσαλίδα, η δημιουργία καταρράκτη, η πτώση του άνω βλεφάρου και η αλλαγή στη συνταγή των γυαλιών.

Κάποιες φορές παρατηρείται χαμηλή πίεση μακροχρόνια αλλά συνήθως ο κίνδυνος χαμηλής πίεσης είναι μεγαλύτερος τις πρώτες εβδομάδες/ μέρες μετά το χειρουργείο και στη συνέχεια η πίεση ανεβαίνει σε φυσιολογικά επίπεδα και σταθεροποιείται.

Μόλυνση

Ο κίνδυνος μόλυνσης μετά από επέμβαση τραμπεκουλεκτομής είναι πάρα πολύ μικρός, κυμαίνεται περίπου στο 1: 500 ή 1: 1000.

Μετά την πάροδο κάποιου χρόνου και αν το τοίχωμα της φυσαλίδας παροχέτευσης είναι πολύ λεπτό, η φυσαλίδα μπορεί να μολυνθεί. Σε περίπτωση που έχετε χειρουργηθεί για τραμπεκουλεκτομή και παρουσιάσετε κόκκινο μάτι, εκκρίσεις ή μείωση της όρασης πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα ( σε λιγότερο από 24 ώρες) τον οφθαλμίατρο σας. Και αυτό γιατί αν η μόλυνση της φυσαλίδας επεκταθεί μπορεί να προκαλέσει μια πολύ σοβαρή μόλυνση στο εσωτερικό του ματιού που ονομάζεται ενδοφθαλμίτιδα και μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες για την όραση.

Δυσανεξία

Αν η φυσαλίδα παροχέτευσης είναι πολύ μεγάλη σε μέγεθος ή έχει ανώμαλο σχήμα μπορεί να προκαλέσει μεταβολές στα βλέφαρα όπως ανύψωση ή πτώση του βλεφάρου. Οι διαταραχές στα βλέφαρα σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος της φυσαλίδας μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην ενυδάτωση της πρόσθιας επιφάνειας του ματιού, γεγονός που έχει σα συνέπεια ένα αίσθημα ξηρότητας. Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα είναι ήπια και αντιμετωπίζονται με τη συχνή χρήση τεχνιτών δακρύων. Σε σπάνιες περιπτώσεις θα απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για τη μείωση του μεγέθους της φυσαλίδας.

Καταρράκτης

Σε ασθενείς που δεν έχουν χειρουργηθεί για καταρράκτη, η επέμβαση τραμπεκουλεκτομής μπορεί να επιταχύνει την εμφάνιση καταρράκτη. Σ’ αυτό συμβάλλουν συνήθως οι μεταβολές της πίεσης και η συχνή χρήση κολλυρίων κορτιζόνης που απαιτείται μετά την επέμβαση. Εφόσον ο καταρράκτης προκαλεί σημαντική μείωση της όρασης μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά και η όραση να αποκατασταθεί. Συνήθως περιμένουμε τουλάχιστον 6 μήνες μετά το χειρουργείο της τραμπεκουλεκτομής ώστε να επηρεαστεί όσο το δυνατό λιγότερο ο έλεγχος της ενδοφθάλμιας πίεσης μετά το χειρουργείο του καταρράκτη.

Αλλαγές στη συνταγή γυαλιών

Κάποιες φορές η συνταγή των γυαλιών σας μπορεί να αλλάξει μετά την επέμβαση. Θα ελέγξουμε τη συνταγή και τυχόν μεταβολές τουλάχιστον 3-4 μήνες μετά την επέμβαση και θα συστήσουμε αλλαγή γυαλιών αν αυτό είναι απαραίτητο. Πολύ σπάνια παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές στη συνταγή γυαλιών ή χρειάζεται να φορέσουν γυαλιά ασθενείς που δε φορούσαν πριν την επέμβαση.